گرفتن نشريات تبليغى فرق ضالّه
س: گرفتن كتاب، نوار، سى‌دى و ديگر ابزار تبليغى كه توسط عوامل برخى از فرقه‌ها با هدف فرقه‌گرايى و شبهه عليه اسلام و يا مكتب اهل بيت (عليهم السلام) به صورت رايگان داده مى‌شود، چه حكمى دارد؟
ج) اگر كمك به ترويج عقيده فاسد محسوب شود و يا موجب انحراف و مفسده است، جايز نيست.

عکس‌هاى مبتذل تبليغاتى
س: حكم شرعى الصاق عكس‌هاى مبتذل بر اجناس با هدف فروش بيش‌تر چيست؟ آيا اسلام به مشتريان هم توصيه به ترك خريد اين اجناس را مى‌كند يا نهى دينى فقط به فروشندگان است؟
ج) چاپ، نشر، خريد و فروش و ترويج عكس‌هاى مبتذل و الصاق آنها بر روى اجناس كه موجب انحراف و فساد جوانان شده و يكى از مظاهر تهاجم فرهنگی و ترويج فرهنگ منحطّ غرب مى‌باشد، جايز نيست.

حضور در مجالس فرقه‌اى
س: حكم حضور در مجلس بهايى‌ها و كفار و فرقه‌هاى ضاله ديگر چيست؟ و آيا منع عملى كسى كه به اين مجالس مى‌رود، در صورت قدرت (مثلاً پدر و مادر نسبت به فرزندشان)، لازم است يا خير؟
ج) اگر خوف انحراف و فساد در ميان است يا موجب تأييد باطل است، حضور جايز نيست و منع با استفاده‌ از روش‌هاى صحيح شرعى و اخلاقى لازم است.

فيلم‌هاى داراى مجوز مشتمل بر حرام
س: برخى افراد وقتى از كارى نهى‌ مى‌شوند آن را به دستور يا مجوزى كه از بالاتر دارند نسبت داده و لذا خود را معذور مى‌دانند؛ مانند بعضى صاحبان مغازه‌هاى ويدئو كلوپ كه فروش فيلم‌هاى مشتمل بر حرام را به مجوز ارشاد مستند مى‌كنند. لطفاً حكم دين اسلام را درباره دستور يا تجويز مقام بالاتر و همچنين عمل فرد زيردست، بيان فرماييد.
ج) صِرف مجوز مذكور، حجّت شرعى بر حليّت نيست.

خريد و فروش رأى
س: آيا خريد و فروش رأى جايز است يا خير؟ در صورتى كه خريد و فروش رأى منجر به انتخاب نماينده‌ى صالح شود، چه حكمى دارد؟
ج) اكل مال به باطل است و جايز نيست و در اين فرض، انتخاب، محكوم به فساد و بطلان است.

دست‌دادن در کشورهاى غيراسلامى
س: در برخى از كشورهاى اسلامى دست‌دادن مرد با زن امرى عادى است و ممانعت از اين كار به نحوى توهين به طرف مقابل تلقى مى‌گردد. استدعا دارد حكم شرعى در اين‌باره را بيان فرماييد.
ج) دست‌دادن مرد با زن اجنبى و لمس بدن زن بر مرد اجنبى، شرعاً حرام است و امتناع از اين عمل به اظهار اينكه چنين برخوردى جزو دستورات دينى اسلام است هيچ‌‌گونه تلقى توهين به طرف مقابل نخواهد شد و مسلمين موظفند عمل به وظايف شرعى را مقدّم بر همه امور خود بدارند و به هر بهانه اقدام به ترك واجب يا فعل حرام نكنند.

تصاوير مبتذل تزئينى
س: كوپلن‌هايى با عكس‌هاى زنان سر برهنه و با تصاوير رقاصى دسته‌جمعى كه توسط آقايان و خانم‌ها بافته مى‌شود و از آن‌ها در منازل و مغازه‌ها استفاده مى‌كنيم، چه حكمى دارد؟
ج) حكم دائر مدار مفسده‌انگيز بودن آن است.

شرکت در مجالس عروسى
س1: شركت در مجالس عروسى كه مى‌دانم در آن از موسيقى‌هاى غيرمجاز استفاده مى‌شود و رقص نيز در اين‌طور مجالس مرسوم است، چه حكمى دارد؟
س2: شركت در مجالس عروسى مختلط، در حالى كه بعضى زنان لباس مبتذل به تن دارند، با رعايت حجاب كامل خودم چگونه است؟
س3: اگر عدم شركت اينجانب در مجلس عروسى بى‌احترامى به دعوت كننده محسوب شود، آيا لازم است با تقيّد، در مجلس آنها شركت كنم؟
س4: پوشيدن لباس نيمه‌لخت زن در مقابل زن و آرايش زن در بين زنان به‌طورى كه تا حدى مورد توجه ديگر زنان شود، آيا جايز است؟
ج1) در فرض مرقوم شركت در آن جايز نيست.
ج2) در صورتى كه حضور شما تأييد گناه محسوب شود، نبايد شركت كنيد.
ج3) امر مذكور مجوز انجام گناه نمى‌شود.
ج4) اگر مفسده نداشته باشد، مانعى ندارد.

دوچرخه‌سوارى بانوان
س: با توجه به موقعيت كنونى كشورمان، لزوم صرفه‌جويى در مصرف بنزين و سهميه‌بندى شدن آن، كمك به پاكيزگى هواى محيط زيست و سلامتى افراد جامعه، نظر خود را در مورد دوچرخه‌سوارى بانوان جهت رفت و آمد به محل كار و... البته با رعايت حجاب اسلامى اعلام فرماييد.
ج) خانم‌ها بايد از هر كارى كه موجب جلب توجه نامحرم مى‌شود، اجتناب نمايند.

نگاه به کلاه‌گيس زن نامحرم
س: اگر زنى كلاه‌گيس گذاشته باشد و مرد به موى مصنوعى او نگاه كند، چه حكمى دارد؟
ج) اشكال دارد.

رعايت حجاب درکشورهاى غيراسلامى
س: با توجه به ممنوعيت حجاب شرعى در برخى از كشورهاى غيراسلامى، ادامه‌ى اشتغال و تحصيل براى بسيارى از خواهران ره‌يافته با اشكال روبرو شده است؛ و از سوى ديگر نهى آنان از ادامه تحصيل و كار، سواى اين كه براى آنها خسارت معنوى و مادى در پى دارد موجب وهن مذهب نيز مى‌گردد. تكليف شرعى مؤمنات در اين‌گونه جوامع را بيان فرماييد.
ج) اگر ترك تحصيل، غيرقابل تحمل و يا حرجى باشد، ادامه‌ى تحصيل مانع ندارد ولكن بايد در حفظ حجاب به مقدارى كه ميسّر است كوشش نمايد.

شرکت در جماعات اهل تسنن
س1: در اكثر مأموريت‌هاى منطقه‌اى در مساجد اهل تسنن حضور پيدا مى‌كنيم. آيا مى‌توانيم نماز را با آنها به جماعت بخوانيم يا بايد فرادا به‌جا آوريم؟
س2: شركت در مراسماتى مثل نماز ميّت، مجلس ترحيم و مراسم‌هاى جشنى که از طرف اهل سنت برگزار مى‌شود چه حكمى دارد؟
ج1) شركت در نماز جماعت آنها براى‌ حفظ وحدت اسلامى جايز و صحيح است و اعاده لازم نيست.
ج2) در هر صورت شركت در نماز و مراسم آنها براى حفظ وحدت اسلامى اشكال ندارد آنچه مؤثر در فشرده شدن صفوف مسلمين شود، مطلوب و احياناً لازم است.

شرائط فرادا کردن نماز
س1: چه ويژگى‌هايى را بايد در مسلمان مؤمن احراز كنيم تا بتوانيم نماز جماعت را به امامت او ادا كنيم؟ (صفات امام جماعت، اعم از صفات سلبى يا ثبوتى).
س2: در چه حالاتى نزد شارع، تبديل نماز جماعت به فرادا قبيح نيست؟ اگر بدون دليل نماز جماعت را تبديل به فرادا كنيم موجب بطلان و وجوب اعاده نماز مى‌شود؟
ج1) امام جماعت بايد بالغ و عاقل و شيعه دوازده امامى و حلال‌زاده و عادل باشد و اگر مأموم مرد است، امام مرد باشد.
ج2) انسان در بين نماز جماعت مى‌تواند نيّت فرادا كند و اگر به‌واسطه عذرى بعد از حمد و سورهِ امام، نيّت فرادا نمايد، لازم نيست حمد و سوره را بخواند.

کاشت ناخن مصنوعى
س: کاشت ناخن مصنوعى براى بانوان چه حكمى دارد؟
ج) کاشت ناخن فى نفسه اشکال ندارد و با فرض صدق زينت، بايد از نامحرم پوشانده شود.

غسل و وضو با ناخن مصنوعى
س: اگر كسى ناخن مصنوعى بكارد، براى وضو و غسلش چه بايد بكند؟
ج) در صورت كاشت ناخن، براى وضو و غسل بايد مانع ـ ولو با صرف هزينه ممكن ـ برطرف گردد و چنانچه مى‌داند امكان برطرف‌کردن آن نيست و يا رفع آن با مشقّت غير قابل تحمّل همراه بوده و يا ضرر قابل توجهى دارد، در وقت نماز بايد وضو يا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به اين كار كند و وضو و غسل‌هاى بعدى را بايد به‌صورت جبيره انجام دهد(يعنى با دست مرطوب مانع را مسح نمايد)؛ اما در صورتى که امکان برطرف کردن آن ـ ولو در روز‌هاي بعد ـ باشد و برطرف نكند، وضو و غسل جبيره باطل خواهد بود.

شک در نماز مستحبى
س: اگر در نماز مستحبى شك ايجاد شود، چه حكمى دارد؟
ج) اگر شك در ركعات باشد، مخير است كه بنا را بر اقلّ بگذارد و يا بر اكثر لكن شك در افعال نافله، حكم شك در نماز واجب را دارد.

ترک قنوت در نماز مستحبى
س: اگر يكى از مستحبات نماز، مثل قنوت را در نماز مستحبى نخوانيم، آيا اشكال دارد؟
ج) ترك قنوت مطلقاً مانع ندارد هر چند در نماز واجب باشد.

ملاک کثيرالشک
س: كثيرالشك به چه كسى مى‌گويند؟ آيا منظور از شك اين است كه دو طرف برايش يك مقدار احتمال را داشته باشد؟ آيا اگر كسى در يك نماز دو بار و در نماز بعدى يك بار شک کرد، كه مجموعاً در دو نماز پشت سر هم سه بار شك کرده است، آيا او كثيرالشك مى‌شود؟ آيا براى اينكه كسى كثيرالشك تشخيص داده نشود، مى‌بايست شك‌هاى سه‌گانه او در يك مورد خاصى باشد يا صرف شك كردن مورد نظر است و مصاديق آن مطرح نيست؟
ج) شك يعنى اينكه طرفين احتمال، مساوى باشند و كثيرالشك به كسى مى‌گويند كه در يك نماز سه مرتبه و يا در سه نماز پشت سر هم سه بار شك كند و شك او مربوطه به يك موضوع باشد.

ظن (گمان) در نماز
س: منظور از ظن (گمان) در نماز چيست؟ حكم آن چه مى‌باشد؟ آيا كثيرالظن هم داريم؟ مثلاً اگر كسى گمان به انجام يك سجده دارد، حكمش چيست؟
ج) ظن همان احتمال راجح است؛ كه در مورد ركعات نماز حكم يقين را دارد و در افعال نماز چنانچه جزء مظنون، مثل قرائت باشد، بنابر احتياط واجب بايد آن را به قصد قربت مطلقه، انجام دهد و نمازش صحيح است؛ ولى اگر مثل ركوع باشد، بنابر احتياط بايد ركوع خود را به‌جا آورده و نماز را هم اعاده نمايد.

سپردن عمل استيجارى به غير
س: اگر شخصى به اجرت دويست هزار تومان، اجير شود تا يک سال نماز بخواند؛
الف: آيا آن شخص مى‌تواند نماز را به كسى ديگر بدهد تا تبرعاً بخواند ولى خودش آن مبلغ را بردارد؟
ب: آيا شخص مى‌تواند همه نمازها را به كسى ديگر بدهد و در مقابل سى‌هزار تومان اجرت به او بپردازد و صد و هفتاد هزار تومان براى خود بردارد؟
مرحوم حضرت امام (ره) در تحريرالوسيله [القول في صلاة الاستيجار مسأله 9] مى‌فرمايند: «لو تقبّل العمل من دون أن يؤاجر نفسه له يجوز أن يستأجر غيره له لكن حينئذٍ لا يجوز أن يستأجره بأقلّ من الأجرة المجعولة له على الأحوط، الا اذا أتي ببعض العمل و إن قلّ».
آيا اين «إن قلّ» شامل «تلاش براى يافتن اجير ديگرى» مى‌شود؟ لطفاً توضيح دهيد.
ج1و2) اگر اجير شده است نمى‌تواند بدون اذن اجير كننده، كسى ديگرى را اجير كند و عبارت «بعض العمل و إن قلّ» شامل تلاش براى يافتن اجير ديگر نمى‌شود.

اجيرشدن با داشتن روزه قضا
س: آيا كسى كه روزه قضا يا روزه كفّاره بر عهده اوست مى‌تواند براى كسى روزه استيجارى نيابتى يا تبرّعى بگيرد؟
ج) در استيجارى مانعى ندارد ولى در تبرّعى محل اشكال است.

گوشت زرافه
س: زرافه حيوانى است نشخواركننده و گياه‌خوار كه مانند گاو دست و پايش دو سمى است. با توجه به اين خصوصيات، آيا از حيوانات حلال گوشت شمرده مى‌شود؟
ج) دليلى بر حرمت گوشت زرّافه وجود ندارد.

وقف مجدد زمين موقوفه
س: زمينى است که ساليان گذشته در حوالى شهر بوده و وقف منفعت براى استفاده‌هاى کشاورزى بوده، و حال در محدوده شهر قرار گرفته و مى‌خواهند در آن مسجد بسازند، آيا مى‌توانند اين زمين‌ها را وقف مسجد کنند؟
عده‌اى مى‌گويند زمين‌هاى وقفى که وقف منفعت است را نمى‌‌توان وقف مجدد کرد؛ نظر مقام معظم رهبرى را در اين زمينه بيان نماييد.
ج) وقف مجدد صحيح نيست، لکن اگر زمين را براى مدت طولانى اجاره کنند و در آن مسجد احداث نمايند، حکم مسجد بر آن مترتّب است.

ملاک اقامت در سفرهاى شغلى
س: آيا در سفر شغلى كه نماز تمام است لازم است در هر ده روز حداقل يك بار به محل كارش سفر كند يا همين كه در يك مكان ده روز نماند ـ ولو هر 15 روز يا 20 روز يا يك ماه به محل كارش سفر كند ـ كافى است؟
ج) ملاك اين است كه بين دو سفر شغلى ده روز در جايى اقامت نكند هر چند فاصله بين دو سفر شغلى بيش از ده روز باشد.

ذکر نماز در حال حرکت بدن
س: اگر كسى سهواً يا جهلاً ذكر ركوع يا سجده يا اذكار در حال قيام را در حال حرکت بدن بگويد و يا كسى مى‌دانسته ـ كه نبايد در حال حركت بدن ذكر ركوع يا سجود و يا هر ذكر ديگرى را بگويد ـ ولى آن را فراموش كرده باشد و يا بر اثر بى‌توجهى و غفلت و عادت، قسمتى از اذكار را در حال حركت ادا كرده باشد؛ مثلاً قبل از اينكه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گيرد، ذكر سجده را شروع كرده يا قبل از اينكه ذكر سجده‌اش را به‌طور كامل تمام كند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حكمى دارد؟
ج) اگر از روى جهل يا سهو يا فراموشى اذكار نماز را در حال حركت بگويد، نمازش صحيح است و در غير اين صورت نماز اشكال پيدا مى‌كند.

ذکر نماز در حال حرکت بدن
س: برخى به‌طور عرفى ياد گرفته‌اند كه در حال برخاستن از ركوع يا سجده ذكر «الله اكبر» بگويند و چه بسا توجهى هم به اين ندارند كه از باب استحباب مى‌گويند يا به قصد ذكر مطلق و يا تفاوت مستحب بودن ذكر و قصد ذكر مطلق را نمى‌دانند، در اين موارد كه در حال حركت بدن ذكر «الله اكبر» را مى‌گويند، نمازشان چه حكمى دارد؟
ج) مانع ندارد.

شرط‌ بندى در امور معنوى
س: اگر در شرط‌بندى گفته شود هر كسى در فلان بازى برنده نشد يك ختم قرآن يا زيارت عاشورا و نظير اين‌ها را به‌جا آورد، آيا در اين‌گونه موارد نيز شرط‌بندى حرام است؟
ج) شرط‌بندى مطلقاً جايز نيست.

تصرف در جايزه‌اى که با تبانى به‌دست آمده
س: اگر با تبانى با داور يا با دادن رشوه به وى، يك تيم ورزشى را برنده اعلام نموده يا موجب برنده شدن تيمى شوند، آيا جايزه‌اى كه فدراسيون يا غيره به بازيكنان چنين تيمى مى‌دهد شرعاً براى آنان حلال است يا نه؟
ج) اگر استحقاق آن را نداشته و برخلاف مقررات است، جايز نيست.

رقص
س: خواهشمند است حكم رقص، خواه رقص آقايان و خواه رقص بانوان را ـ ولو مهيج و تحريك‌كننده نباشد ـ بيان فرماييد؛ و آيا حكم آن در مجلس عروسى تفاوت مى‌كند؟
ج) رقص مرد بنا بر احتياط واجب حرام است و رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين‌كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است و در حكم فوق تفاوتى بين مجلس عروسى و غير آن نيست.

غنا در شب زفاف
س: خواهشمند است حكم آوازخوانى زنان در مجالس عروسى (غنا در شب زفاف) را بيان فرماييد.
ج) در غنا و موسيقى حرام (كه عبارت است از آواز لهوى مضلّ عن سبيل الله) فرقى بين عروسى و غير آن نيست.

ملاک تمييز موسيقى حلال از حرام چيست؟ و آيا موسيقى کلاسيک حلال است؟ بسيار مناسب است که معيار آن را بيان فرماييد.

ج: هر موسيقى که به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مى‏شود و فرقى نمى‏کند که موسيقى کلاسيک باشد يا غير کلاسيک. تشخيص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسيقى اين گونه نباشد بخودى خود اشکال ندارد.

گوش‌دادن به نوارهايى که توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا مؤسسه اسلامى ديگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمى دارد؟ و استفاده از آلات موسيقى مثل کمان، وِيولون و نَى چه حکمى دارد؟

ج: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مکلّف است که اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و خوش‏گذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر اين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست و بکارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمى‏باشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلايى اشکال ندارد و تشخيص مصاديق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

منظور از موسيقى مطرب ولهوى چيست؟ و راه تشخيص موسيقى مطرب و لهوى از غير آن چيست؟

ج: موسيقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ويژگيهايى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‏بندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.